MERSİN'DE ESKİ KÖY EVLERİ

MERSİN'DE ESKİ KÖY EVLERİ

MERSİN'DE YÖRÜKLER GEÇEN YÜZYILIN BAŞINDA YERLEŞİK HAYATA GEÇERKEN DEĞİŞİK BİÇİM VE BÜYÜKLÜKTE EVLER YAPARLARKEN; EVLERİNDE İNSANOĞLUNUN EN TEMEL İHTİYAÇLARINDAN BİRİSİ OLAN BARINMA İHTİYACINI GÖZ ÖNÜNE ALARAK, MÜMKÜN OLAN EN GELİŞMİŞ ŞEKİLDE EVLERİNİ YAPMA YOLUNU (EKONOMİK GELİŞMİŞLİKLERİNE GÖRE) SEÇMİŞLERDİR. YÖRÜK KÖYLERİNDE GÖRDÜĞÜMÜZ EV YAPIMINDA TERCİH EDİLEN İSTER TEK KATLI, İSTER İKİ KATLI OLSUN...EVLERİN DUVAR YAPIMINDA TAŞ, TABAN DÖŞEMELERİNDE AHŞAP TERCİH EDİLMİŞTİR. TAVANLARDA İSE KURTLANMAYA DAYANIKLI ANDIZ (ARDIÇGİLLERDEN) AĞAÇLARINDAN DİREKLER (MERTEKLER) KULLANILMIŞTIR. BU MERTEKLER DÜZ OVADA KAR YAĞIŞI OLMAMASINDAN DOLAYI DAMA YATAY OLARAK UZATILIRKEN, DAĞLIK ALANDA KAR YAĞIŞINDAN DOLAYI ÇATI (ÇATMA) ŞEKLİNDEDİR. MERTEKLERİN ÜZERİNE İSE KARGI (KAMIŞ) YADA HAYIT BİTKİSİNİN DALLARI DÖŞENİR. BU DALLARIN ÜZERİNE DE GEÇİRGENLİĞİ (SUYU) ZOR OLAN KİLLİ TOPRAK ISLATILARAK SERİLİR VE LOĞ ADI VERİLEN BİR ORTASI BOYLAMASINA DELİK OLAN (BUGÜNÜN YOL SIKIŞTIRMA ARACI OLAN SİLİNDİRİN ATASI) YUVARLAK KAYA PARÇASI İLE BU KİL SIKIŞTIRILIR VE YAĞMUR SULARININ EVİN İÇERİSİNE GEÇMESİ ÖNLENİRDİ. DAĞLIK KESİMLERDE İSE YAĞIŞLARIN FAZLA OLMASI NEDENİ İLE ÖNCE AHŞAP TERCİH EDİLMİŞ SONRASINDA İSE ÇİNKOYA GEÇİLMİŞTİR. BU EVLER YAZIN ÇOK SERİN, KIŞIN İSE ÇOK SICAK OLURLARDI. İKİ KATLI OLANLARIN ALT KATLARI HAYVANLAR İÇİN AHIR OLARAK KULLANILIRDI Kİ HAYVANLARIN ISISI İLE DE EVİN ISINMASINDA FAYDALANILIRDI. AYNI ZAMANDA ALT KATLARDA HAYVANLAR VE EVİN FERTLERİNİN YİYECEKLERİNİ STOKLADIKLARI AMBARLAR DA BULUNURDU. BEN KENDİMİN DE UZUN YILLAR YAŞADIĞI DEDEMİN EVİNDE HATIRLADIĞIM BİR AMBAR TÜRÜNDE; TAHTADAN YAPILMIŞ BİR TAHIL AMBARININ, BİR TAVUK YADA KEDİNİN GEÇEBİLECEĞİ TÜRDE BİR KAPAĞI VARDI VE BU KAPAK YUKARI DOĞRU KAYDIRILDIĞINDA TAHIL BURADAN ŞİNİK (BİR TAHIL ÖLÇEĞİ) DEDİĞİMİZ 8 KG'LİK SİLİNDİR ŞEKLİNDEKİ AHŞAP KABA DÖKÜLÜR VE ORADAN DA ÇUVALLARA ALINIRDI. AMBARA TAHIL ÜSTTEN DOLDURULURDU. AMBARIN DİBİNDE KALAN TAHILLAR ÜSTTEN BİR KİŞİNİN AMBARIN İÇERİSİNE GİRMESİ İLE SÜPÜRÜLEREK VEYA KÜRENEREK KAPAKTAN YADA ÜSTTEN ALINIRDI. EVLERİN ODALARINDA YÜKLÜK DENİLEN YİNE AHŞAPTAN YAPILMIŞ BİR DOLAP BULUNUR, BURAYA YER YATAKLARI, DÖŞEKLER, YASTIK VE YORGANLAR KONURDU. ÇEKMECELİ YAPILMIŞ OLANLARINA DA ELBİSELER,ÇAMAŞIRLAR VE ÖRTÜLER YERLEŞTİRİLİRDİ. BAZI EVLERİN ODALARINDA YİNE AHŞAPTAN YAPILMIŞ BANYO YERİ BULUNURDU (BİRÇOK EVDE BULUNMAZDI) BURHAN KÖYÜ'NDEKİ DEDEMİN EVİNDE BÖYLE BİR BANYO VARDI. YİNE ODALARDAN MUTFAK OLARAK KULLANILAN KISIMINDA TAŞ DUVAR İÇERİSİNDE PENCEREYE BENZER GÖZLER BULUNUR VE BURALARA KAP-KACAK, YİYECEK-İÇECEKLER KONULURDU KAPAKLARI AHŞAPTAN OLURDU. YATMA VE OTURMA ODALARINDA (GENELLİKLE ODALAR HER İKİ AMAÇLA DA KULLANILIRDI) OCAKLIK (BUGÜNÜN ŞÖMİNESİ) OLURDU Kİ...HEM YEMEK PİŞİRME, HEM EKMEK ATMA, HEM ISINMA, HEM DE AYDINLANMA AMACI İLE KULLANILIRLARDI. BU OCAKLIKLARDA PİŞEN ÇOOOOK...EKMEK, BAZLAMA, SIKMA, TAPI (MAYALI BİR EKMEK TÜRÜ. YA BUĞDAY UNUNA BİRAZ MISIR UNU KARIŞTIRILARAK YADA SADECE MISIR UNUNUN HAMURUNUN MAYALANARAK 20-25 CM ÇAPINDA BİRAZ KALINCA YAPILIR. SICAK İKEN ZEYTİNYAĞI VEYA TEREYAĞI SÜRÜLEREK, YADA İÇERİSİNE DERİ TULUM PEYNİRİ KONULARAK DÜRÜM-SOKUM HALİNE GETİRİLEREK YENİLİRDİ Kİ...), YEMEK YEDİM, SÜT, ÇAY İÇTİM...BU OCAKLIKLAR BAŞINDA SOHBETLERE KATILIP, BİLMECELER, MASALLAR DİNLEDİK. IŞIĞINDA KİTAP VEYA GAZETE OKURKEN (BABAM O DÖNEM MUTLAKA HÜRRİYET, MİLLİYET VE GÜNAYDIN GAZETELERİNDEN EN AZ BİR VEYA İKİSİNİ ALIRDI) AZ UYKUYA DALMADIK....
BU TÜR EVLERİN ÖNÜNDE GENİŞ VEYA DAR BİR SOFA (BALKON) BULUNURDU. BÜTÜN ODALARA BU SOFADAN GEÇMEK ZORUNDAYDINIZ. BU SOFALAR YAZ GÜNLERİNİN OTURULDUĞU, SOHBETLERİN YAPILDIĞI, YEMEKLERİN YENDİĞİ, BULAŞIKLARIN YIKANDIĞI BİR YERDİ. GENELDE ÜZERİ KAPALI DİĞER İKİ VEYA ÜÇ YÖNÜ AÇIK OLUR, AŞAĞIDAN TAŞ BİR MERDİVENDEN SOFAYA ÇIKILIRDI. SOFA AHŞAP DİREKLER ÜZERİNE, MERTEKLERİN ÇAKILMASI VE ONUN ÜZERİNE DE TAHTALARIN ÇAKILMASI İLE YAPILIRDI. BU TÜR EVLERİN MUTLAKA BİR ÇOK YERİNDE TAŞ DUVARLAR İÇERİSİNDE GÖZLER OLURDU. BURALARA UFAK TEFEK EŞYALAR KONULURDU. KAPI VE PENCERELER AHŞAPTAN YAPILIR VE USTALARININ MAHARETİNE BAĞLI OLARAK ÜZERİNDE İŞLEMELER OLUR VEYA ELDE AHŞAPTAN YAPILMIŞ ŞEKİLLER ÇAKILI OLURDU. BU ŞEKİLLER GENELDE AY-YILDIZ, ÇİÇEK VB. MOTİFLER OLURDU. PENCERELERİN KASASINA YATAY OLARAK BOYDAN BOYA BİR DEMİR OLUR, BU DEMİR BİR NEVİ İNSANLARIN DÜŞMESİNİ ENGELLERDİ. PENCERELER KANATLARINA YAPILAN KANCALAR YARDIMI İLE KAPANIR AÇILIRDI. KAPILARDA O DÖNEMİN KİLİT TÜRÜ OLAN 15 CM UZUNLUĞUNDA KİLİTLER KULLANILIR, KAPI İÇERİDEN YA BU KİLİT İLE YADA KİLİTLERİN ALT KISMINDA BİR SÜRGÜSÜ OLURDU...O SÜRGÜ YARDIMI İLE VEYA KAPI KASASINA ÇAKILAN BİR TAKOZ İLE KAPATILIRDI (HOŞ O DÖNEMLER KAPILAR PEK KİLİTLENMEZDİ YA...). EVLER İÇERİSİNDE YADA HEMEN YAKININDA TUVALET BULUNMAZDI. TUVALETLER FOSEPTİK ÇUKURU ÜZERİNE TAŞ DUVAR İLE VEYA O GÜNKÜ MALZEMELERE GÖRE İPTİDAİ BİR ŞEKİLDE OLURDU. ÜSTÜ YA AÇIK YADA ÖYLESİNE BİR ŞEYLERLE KAPATILMIŞ OLURDU. TUVALETLERİN UZAKTA YAPILMIŞ OLMASININ AMACI TAMAMEN SAĞLIK AMAÇLIDIR. KOKUSUNUN OLMAMASI, SİNEKLERİ VE DİĞER HAŞERELERİ EVE ÇEKMEMESİ AMACI İLE UZAĞA YAPILIRLARDI. GECE TUVALETE GİDERKEN ÇOK KORKTUĞUMU HATIRLARIM. YA GAZ LAMBASI, VARSA EL FENERİ IŞIĞINDA TUVALETE GİDERDİK. EVİNİN ÇEVRESİ BOŞ OLAN VEYA EVİNİN ALTINDA AHIRI OLAN TUVALETE GİTMEKTENSE KÜÇÜK İHTİYAÇLARI İÇİN BOŞ YERLERİ VE AHIRLARI KULLANIRLARDI.
GERÇEKTEN BU EVLER GÜNÜMÜZ EVLERİNE GÖRE DAHA SIHHATLİ AMA HAYVANCILIK YAPIYORSANIZ HAYVAN KOKUSU TÜM EVİ KAPLAR, BÜTÜN EŞYALARINIZA SİNERDİ. EVDE ŞEBEKEYE BAĞLI SU OLMADIĞI İÇİN SUYU GENELDE UZAKLARDAKİ KUYULARDAN YA KENDİ GÜCÜNÜZLE VEYA EŞEK SIRTINDA TAHTA FIÇILARDA, TOPRAK TESTİLERDE TAŞIMAK ZORUNDAYDINIZ. BU SU TAŞIMA İŞİ GÜNDE 4-5 KEZ OLURDU Kİ BU İLE TÜM İHTİYAÇLARINIZI KARŞILAMANIZ MÜMKÜN OLMAZDI (TAŞIMA SUYLA DEĞİRMEN DÖNMÜYOR). ELEKTRİK OLMADIĞI İÇİN ELEKTRİKLİ ALET DE SÖZ KONUSU DEĞİLDİR. YANİ KISACASI BU TÜR EVLERDE YAŞAM GÜÇTÜR.
HER NE OLURSA OLSUN BU TÜR İLK YERLEŞİMİ TEMSİL EDEN EVLER YAVAŞ YAVAŞ YIKILMAKTA YERİNE GÜNÜMÜZ İHTİYAÇLARINI KARŞILAYACAK DAHA MODERN EVLER YAPILMAKTADIR. BU KONUDA KİMSEYİ SUÇLAMA HAKKIMIZ YOK...VATANDAŞIN ARSASI ORASI VE SADECE ORAYA EV YAPMAK ZORUNDA İSE DOĞAL OLARAK ESKİ EVİNİ YIKACAKTIR. BUNUN DIŞINDA KENDİLİĞİNDEN ZAMANA KARŞI KOYAMAYARAK YIKILMAYA YÜZ TUTMUŞ BU ESKİ EVLERİ EV SAHİBİ VE SAHİPLERİNİN YAPTIRMAYA YADA ONA KAYNAK AKTARMAYA GÜÇLERİ DE OLMAYABİLİR.
İŞTE TAM BU NOKTALARDA DEVLET DEDİĞİMİZ ORGANİZMA DEVREYE GİRMELİ, BU TÜR YAPILARIN ENVANTERİNİ ÇIKARARAK O EVLERİ KORUMAYA ALMALI, SAHİPLERİNİ TEŞVİK ETMELİ...OLMUYORSA KENDİ OLANAKLARI İLE BU TÜR YAPILARI AYAKTA TUTMALIDIR.
İNANIN...MERSİN'İN TÜM KÖYLERİNİ ARAŞTIRSANIZ, KORUNMAYA DEĞER BİNLERLE İFADE EDİLECEK YAPI BULAMAZSINIZ.
ASLINDA BU DA MERSİN YETKİLİLERİNİN İŞİNİ KOLAYLAŞTIRACAKTIR.      17.7.2015